چین، تشنه مس؛ چرا دومین اقتصاد جهان به مس بیشتر از همیشه نیاز دارد؟
راه معدن: فلز مس با ویژگی‌هایی همچون رسانایی بالا، دوام و قابلیت بازیافت، یکی از پرکاربردترین فلزات صنعتی در جهان به شمار می‌رود. این فلز سرخ در قلب توسعه صنایع زیرساختی، انرژی، فناوری و حمل‌ونقل قرار دارد.
در این میان، کشور چین که به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا شناخته می‌شود، به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در جهان نیز تبدیل شده است. اما چه عواملی باعث افزایش تقاضای مس در چین شده‌اند و این روند چه تأثیری بر بازار جهانی دارد؟
نقش چین در بازار جهانی مس
چین بیش از ۵۰ درصد مصرف جهانی مس را به خود اختصاص داده است. این کشور با در اختیار داشتن صنایع عظیم تولیدی، ساخت‌وساز و فناوری، نیاز گسترده‌ای به این فلز دارد. همچنین بخش بزرگی از تولید تجهیزات برقی، خودروهای برقی، پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و کابل‌های انتقال انرژی در چین انجام می‌شود که همگی به مس وابسته‌اند.
افزایش تقاضا برای مس در چین، طی دو دهه اخیر، باعث جهش قیمت جهانی این فلز شده و بسیاری از شرکت‌های معدنی در آمریکای جنوبی، آفریقا و آسیای میانه را به توسعه معادن جدید ترغیب کرده است.
محرک‌های اصلی رشد تقاضای مس در چین
۱. پروژه‌های عظیم زیرساختی
دولت چین در سال‌های اخیر با اجرای پروژه‌های بزرگ در حوزه‌های مسکن، راه‌آهن سریع‌السیر، خطوط مترو، نیروگاه‌ها و شبکه برق، مصرف مس را به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش داده است. هر کیلومتر خط مترو یا راه‌آهن برقی، هزاران کیلوگرم مس نیاز دارد.
۲. گسترش انرژی‌های نو و شبکه‌های برق هوشمند
توسعه انرژی خورشیدی و بادی در چین مستلزم استفاده فراوان از کابل‌های انتقال انرژی و سیستم‌های ذخیره‌سازی است. به عنوان مثال، یک مزرعه بادی بزرگ ممکن است بیش از ۱۰ هزار تن مس مصرف کند. همچنین، ساخت شبکه‌های برق هوشمند (Smart Grids) که برای مدیریت بار مصرف و بهینه‌سازی انرژی طراحی شده‌اند، نیازمند مس به‌عنوان هادی جریان الکتریسیته است.
۳. رشد بازار خودروهای الکتریکی
صنعت خودروسازی چین با تمرکز ویژه بر خودروهای برقی، یکی از عوامل اصلی افزایش مصرف مس است. یک خودروی برقی به‌طور متوسط بین ۴۰ تا ۸۰ کیلوگرم مس نیاز دارد، در حالی که در خودروهای بنزینی این مقدار حدود ۲۰ کیلوگرم است. علاوه بر خودرو، ایستگاه‌های شارژ نیز به کابل‌کشی و تجهیزات مسی نیاز دارند.
۴. صنایع فناوری و لوازم خانگی
چین به‌عنوان قطب جهانی تولید لوازم برقی، موبایل، لپ‌تاپ، و دستگاه‌های هوشمند، سالانه میلیون‌ها دستگاه تولید می‌کند که در ساخت آن‌ها از سیم‌کشی‌های مسی استفاده می‌شود. در نتیجه، تقاضا برای مس در این بخش‌ها نیز بالا باقی مانده است.
چالش‌های تأمین مس برای چین
با وجود تقاضای فزاینده، چین با چالش‌هایی در زمینه تأمین پایدار مس مواجه است:
- محدودیت منابع داخلی: ذخایر مس چین نسبتاً محدود و با عیار پایین است. به همین دلیل، این کشور به واردات تکیه زیادی دارد.
- وابستگی به معادن خارجی: چین برای تأمین مواد اولیه به واردات کنسانتره و کاتد مس از کشورهایی مانند شیلی، پرو، کنگو و زامبیا متکی است.
- ریسک‌های ژئوپلیتیکی: وقوع ناآرامی‌های سیاسی در کشورهای صادرکننده، تغییر قوانین صادرات و نوسانات بازار جهانی، تهدیدی برای امنیت زنجیره تأمین مس چین محسوب می‌شود.
استراتژی‌های چین برای کنترل بازار مس
برای مقابله با این چالش‌ها، چین چندین استراتژی موازی را دنبال می‌کند:
- سرمایه‌گذاری در معادن خارجی: شرکت‌های چینی مانند MMG و Zijin Mining سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در معادن مس در آفریقا و آمریکای لاتین انجام داده‌اند.
- توسعه فناوری بازیافت مس: چین به سرعت در حال توسعه فناوری‌های بازیافت مس از پسماندهای الکترونیکی و صنعتی است تا وابستگی خود به استخراج اولیه را کاهش دهد.
- انبارسازی استراتژیک: دولت چین در مقاطعی با خرید و انبارسازی گسترده مس، تلاش کرده بازار را در جهت منافع خود مدیریت کند.
- امضای قراردادهای بلندمدت تأمین: برای اطمینان از عرضه مستمر، شرکت‌های چینی قراردادهای بلندمدت با تولیدکنندگان مس منعقد کرده‌اند.
تأثیر تقاضای چین بر قیمت جهانی مس
هر نوسان در بازار چین مستقیماً بر قیمت جهانی مس تأثیر می‌گذارد. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ با رونق ساخت‌وساز در چین، قیمت مس از مرز ۱۰ هزار دلار در هر تن عبور کرد. اما با کاهش فعالیت‌های صنعتی چین در سال ۲۰۲۳، قیمت‌ها کاهش یافت.
سرمایه‌گذاران جهانی و بازار بورس فلزات لندن (LME) به‌دقت سیاست‌های اقتصادی چین را دنبال می‌کنند، چراکه تصمیمات پکن درباره زیرساخت، انرژی یا خودرو می‌تواند بازار جهانی را تحت تأثیر قرار دهد.
فرصت‌ها برای ایران و سایر کشورهای دارای ذخایر مس
ایران با داشتن ذخایر غنی مس در استان‌هایی مانند کرمان، یزد، آذربایجان و خراسان جنوبی، می‌تواند از افزایش تقاضای چین بهره‌مند شود. اما این مستلزم اقداماتی است:
- افزایش بهره‌وری معادن موجود و توسعه اکتشافات جدید
- ارتقاء فناوری فرآوری و ذوب مس برای تولید محصول باکیفیت صادراتی
- امضای قراردادهای صادراتی بلندمدت با مشتریان آسیایی
- سرمایه‌گذاری در لجستیک، حمل‌ونقل و زیرساخت‌های صادراتی
اگر ایران بتواند زیرساخت‌های مناسب برای صادرات مستمر و باکیفیت مس فراهم کند، بازار چین می‌تواند فرصت بزرگی برای ارزآوری باشد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
تقاضای روزافزون برای مس در چین نتیجه طبیعی رشد سریع این کشور در حوزه‌های مختلف صنعتی، انرژی و حمل‌ونقل است. نقش چین در بازار جهانی مس آن‌چنان برجسته است که تحولات اقتصادی یا سیاسی در این کشور می‌تواند معادلات جهانی قیمت، عرضه و تقاضا را دستخوش تغییر کند.
در این میان، کشورهایی که بتوانند تولید و صادرات پایدار مس را مدیریت کنند، در جایگاه مناسبی برای کسب منافع اقتصادی قرار خواهند گرفت. ایران نیز می‌تواند با اصلاح سیاست‌های معدنی و سرمایه‌گذاری در فرآوری مس، بخشی از این بازار سودآور را به دست آورد.